[176] มโนวิญฺญาณธาตุมฺปิ กุสลากุสลาทิโต กุสลากุสลวิปากกิริยาวเสน จตุธา วิภชิตฺวาน ตํ จิตฺตํ จกฺขุโสตฆานชิวฺหากายวิญฺญาเณหิ สห ติปฺปการาย มโนธาตุยา จ สห ทฺวาทสธาปิ ธีโร วเทฯ

[177-9] จิตฺตํ จุทฺทสฏฺฐานเภเทน จุทฺทสธา ภเว, ปฏิสนฺธิยา วเสน จ ภวงฺควเสน จ จุติยา วเสน จ อาวชฺชนสฺส วเสน จ ปญฺจนฺนํ ทสฺสนาทีนํ กิจฺจานํ วเสน จ สมฺปฏิจฺฉนเจตโส วเสน จ สนฺตีรณสฺส วเสน จ โวฏฺฐพฺพนชวนานํ วเสน จ, ยถา เอวํ ตทารมฺมณจิตฺตสฺส วเสน จาติ เอวํ อิมินา ปกาเรน ฐานเภทโต กิจฺจเภเทน จุทฺทสธา จิตฺตํ โหติ, อิติ อิทํ วจนํ ธีโร ปริทีปเย ปริทีเปยฺยฯ

[180] ภูมิปุคฺคลนานตฺตวเสน ภูมินานตฺตวเสน, ปุคฺคลนานตฺตวเสน จ จิตฺตานํ ปวตฺติโต อิทํ จิตฺตํ พหุธา โหติ, อิติ วจนญฺจ ธีโร วิภาวเย ปกาเสยฺยฯ

[181] อิธ อิมสฺมิํ สาสเน โย ภิกฺขุ มติมา อิมสฺมิํ เอกวิธาทินเย กุสโล เฉโก โหติ, อภิธมฺเม ปวตฺตา อตฺถา ตสฺส ภิกฺขุโน หตฺถคตา หตฺถปวิฏฺฐา อามลกา วิย สุทฺธมณิกา วิย โหนฺติฯ

อิติ อภิธมฺมาวตารฏีกาย

เอกวิธาทินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จตุตฺโถ ปริจฺเฉโทฯ

5. ปญฺจโม ปริจฺเฉโท

ภูมิปุคฺคลจิตฺตุปฺปตฺตินิทฺเทสวณฺณนา

[182]

อิโต ปรํ ปวกฺขามิ, พุทฺธิวุทฺธิกรํ นยํ;

จิตฺตานํ ภูมิสุปฺปตฺติํ, ปุคฺคลานํ วเสน จฯ